Crashes, zo kan het zijn geweest……
Zij kwamen bij dag en zij kwamen bij nacht op vleugels der vrijheid. Met honderden vlogen ze naar hun doelen in Duitsland en in bezet gebied. Jonge mannen, grotendeels tussen 19 en 25 jaar. Die middag voor de start hadden ze bij de briefing gehoord wat het doel die nacht zou zijn. Soms ver weg, diep in Duitsland, of nog verder. Maar ook dichterbij, doelen in het Ruhrgebied. Maar welke doelen ook, hun vlucht zou altijd getekend worden door spanning en angst.
De start….
Houden we dat volle motorvermogen om het grote gewicht op tijd van de grond te krijgen? Hoe is het weer onderweg en boven ons doel ? Wat werd verteld tijdens de briefing over het doel, de vijandelijke jagers en de luchtafweer? Over escape en evasion op de grond nadat ze hun vliegtuig hadden moeten verlaten?Als ze hun bommen hadden afgegooid, zouden ze dan veilig Engeland weer bereiken en wat, als de thuisbasis in dichte mist was gehuld, zoals zo vaak voorkwam ….
Vragen, zo veel vragen en onzekerheden …..
Maar met de bravoure die bij de leeftijd hoorde, werden de problemen lachend opzij gezet. Uiterlijk vertoon, want je liet je angst niet aan je collega’s merken…Gespannen waren ze allemaal, bang waren de meesten.Steeds sneller rolt het gevaarte naar het punt waarop de vlieger het stuurwiel naar zich toe kan trekken.
Het is 22.44 uur op de vliegbasis bij Grimsby. Gelukkig…. Ze zijn los en zwaaiend in de roerige lucht die hun voorganger na zijn start achter zich liet, klimmen ze traag omhoog met hun zware last, vormen zich in de formatie en ver boven de Noordzee zijn ze met hun dodelijke lading eindelijk op weg naar hun doel.
Het is de nacht van 2 op 3 September 1942. De Vickers Wellingtonbommenwerper nr. Z-1466 van 142 Bombersquadron, is nu , precies 64 jaar geleden, op weg naar Duitsland en het doel is Karlsruhe. De bemanning aan boord bestaat uit jonge onderofficieren. Piloot is Flight Sergeant Harold Heath, Royal Canadian Air Force, waarnemer Sergeant Dennis Alford, radio operator en airgunner Flight Sergeant Chipman Fraser, Royal Canadian Air Force en twee airgunners Sergeant Charles Eric Hagan en Sergeant Herbert Hill.
Ver weg zien ze de vegende stralen van de zoeklichten langs de horizon glijden. Nog even en ze zullen ze van heel dichtbij zien… De staartschutter zit in een uiterst kleine ruimte achter zijn twee mitrailleurs en kijkt in de peilloos diepe afgrond Op deze hoogte hoopt hij vijandelijke jagers onder vuur te krijgen, zolang het er maar één tegelijk is… Jagers zijn moeilijk te zien, terwijl de twee gloeiende uitlaten van de eigen motoren voor hen een makkelijker doelwit zijn. Zijn plaats is verre van prettig. Achter een stalen deur is hij in zijn kleine ruimte afgesneden van direct contact met zijn crew. Hij heeft het koud, want in 1942 was de crewverwarming nog zeer matig en nauwelijks voldoende om de temperatuur van veertig graden onder nul te overwinnen. Ver voor de plaats waar de formatieleider vliegt, zien ze tussen de zoeklichtstralen de korte lichtflitsen van de eerste granaten die exploderen. Allen weten dat granaatscherven uit de zwarte pluimwolkjes van de Duitse kanonnen dood en verderf zaaien. … .
Ze vliegen boven Holland en het ontvangst comité is klaar!
Een golf van granaten komt hen tegemoet. De eerste scherven vliegen met harde klappen tegen het toestel. Sommigen slaan door de dunne aluminium huid. De kist wordt nu onophoudelijk door de vele ontploffingen rondom, heen en weer geslingerd en de drang om uit dit inferno te komen en weg te duiken naar veilige hoogte is groot, maar onverstoorbaar leidt de bommenrichter het toestel met de zware last naar het doel toe. De bomluiken zijn nu open. “Nog één minuut” schreeuwt hij en de langste minuut van hun leven breekt aan. Gespannen kijken vlieger en bommenrichter op hun instrumenten, de anderen kijken naar buiten, klaar om te schieten. Daar is het verlossende “bommen los” en een schreeuw van ontspanning klinkt luid over de herrie heen. Het vliegtuig schiet met een ruk omhoog, plotseling verlost van de zware bommenlast.
Naar huis! Met een zichtbaar opgeluchte bemanning wordt de terugvlucht aanvaard. We zullen nooit weten wat de reden van het neerstorten van de Wellington was. Was het een Duitse nachtjager die plotseling van achteren met grote snelheid neer duikt op de langzaam vliegende bommenwerper? De schreeuw van de rugschutter: “Enemy fighter, 4 o’clock high”, en onmiddellijk begint te schieten, ook de staartschutter heeft hem in het oog en een kakofonie van herrie van de 4 mitrailleurs in de ongeïsoleerde romp doen de vreugde van de terugvlucht vergeten en de stank van cordiet hangt door het hele vliegtuig. De lichtspoormunitie van beide toestellen laat duidelijk zien dat er goed wordt gericht, alleen het kaliber van de Duitse kanonnen is groter, het zijn ontploffende granaten die nu door de vleugel van de Wellington slaan, op weg naar een van de motoren, waar de naar buiten gutsende brandende benzine de romp macaber verlicht. Tevergeefs trachten de vliegers de motorbrand te blussen. De nachtjager laat zijn prooi nu niet meer los en terwijl de Wellington onbestuurbaar is geworden , slaat een reeks granaatinslagen de laatste overlevingskans uit het machteloze toestel dat nu steeds sneller naar beneden tolt. Mogelijk heeft de commandant zijn mannen nog toegeschreeuwd het wrak te verlaten. Misschien waren ze te zwaar gewond of al dood. Geen bemanningslid heeft een kans gehad…. Of was het Duitse afweergeschut dat de doodsteek betekende voor de Engelse vliegers? We weten het niet…..
Op die 3e september in 1942 kwamen ze neer, in het veld langs de Brugweg hier 275 meter vandaan. Allen dood. Wat waren hun laatste gedachten, met de dood voor ogen? Ze wilden zo graag leven…. Vijf jonge levens, zo veel ouders, gezinsleden en vrienden zouden vergeefs op hen wachten. Dat ze werden vermist, zouden ze al snel horen, maar het zou zo lang duren voordat ze het verschrikkelijke nieuws van hun dood zouden ervaren. Wat zijn wij toch veel aan hen verplicht. Vergeten mogen we nooit dat al die jonge levens ook voor onze vrijheid zijn gevallen! Laat het verleden tot onze verbeelding spreken. Laten we luisteren naar hen die het hebben meegemaakt en wat de oorlog met hen heeft gedaan. Vertel het voort aan de jeugd, aan onze kindskinderen en de generaties na ons, opdat men weet hoe het was en om de helden uit die oorlog nooit te vergeten.
Zo velen kwamen op vleugels der vrijheid, maar zo velen vielen bij dag en bij nacht….
Lt.Kol. KLu (b.d.) Martin J.N.A. Babeliowsky Toespraak in de Abdijkerk van Lilbosch op 3-9-2006
Inmiddels is duidelijk wat de oorzaak van de crash was: De RAF Vickers Wellington werd neergeschoten door een Duitse jachtpiloot, Feldwebel Heinz Oloff. Stichting “ Op Vleugels der Vrijheid”